ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಬಸವಣ್ಣ

ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ವಡಬಾಳ ನಾಗನಾಥ, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಮಂಟೇಸ್ವಾಮಿಯಂತಹ ವಿಖ್ಯಾತ ಸಿದ್ಧರ ಗುರುವಾಗಿದ್ದ ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಬಸವಣ್ಣನದು ಘನಕ್ಕೆ ಘನವೆನ್ನಬಹುದಾದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ.

ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಬಸವಣ್ಣ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿ.ಮಲ್ಲಿಶೆಟ್ಟಿ ಲಿಂಗಾಜೆಮ್ಮ ಇವರ ತಂದೆ ತಾಯಿ. ಇವರ ಮರಿಮೊಮ್ಮಗ ವೀರಸಂಗಯ್ಯ. ವೀರಸಂಗಯ್ಯನನ್ನು ಕುರಿತು ರಚಿಸಿದ ಕಾವ್ಯ ನಂದಿಯಾಗಮ ಲೀಲೆ. ಈ ಕೃತಿ ರಚನೆಯ ಕಾಲ ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೫೮೯. ಈ ಆಧಾರ ಹಿಡಿದು ಕವಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ತಲೆಮಾರು ಹಿಂದೆ ಜೀವಿಸಿದ್ದ ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಬಸವಣ್ಣನ ಕಾಲ  ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೪೮೯.ಕೃಷ್ಣಾತೀರದ ಬೆಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಯಾದಗೀರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸುರಪುರ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಕೃಷ್ಣಾ ತೀರದ ಈ ದಂಡೆಗೆ ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಇದ್ದರೆ ಆ ದಂಡೆಗೆ ಬಸವಣ್ಣನ ನೆಲೆ ಅಮರಕಲ್ಯಾಣದ ಜಲದುರ್ಗವಿದೆ. 

ಕಲ್ಯಾಣ ತೊರೆದ ಬಸವಣ್ಣ ಸಂಗಮಕ್ಕೆ ಬರುವಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಡೇಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ತಂಗಿದ್ದನೆಂಬ ಐತಿಹ್ಯವಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ಸಮರ್ಥನೆ ದೊರಕುತ್ತದೆ. ತುರುಗಾಹಿ ರಾಮಣ್ಣನ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬರುವ - ಬಂದಿತ್ತು ದಿನ ಬಸವಣ್ಣ ‘ಕಲ್ಲಿಗೆ.’ಕಲ್ಲಿಗೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕೊಡೇಕಲ್ಲಿಗೆ ಎಂದು ಅರ್ಥ ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಹೀಗೆ ಕಡೆಯದಾಗಿ ಮೆಟ್ಟಿದ ಗ್ರಾಮವಾಗಿ ಕೊಡೇಕಲ್ಲು ಕಡೆಯ ಕಲ್ಯಾಣವೆನಿಸಿದೆ. ಆ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ

ಹಂಪೆಯಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ ಕೊಡೇಕಲ್ಲನ್ನು ತನ್ನ ನೆಲೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡನೆಂದು ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. 

ಮನೆತನದ ವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆ
ಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಬಂದ ಅದ್ವೈತ ಸಂಗಮೇಶ್ವರ ಎಂಬಾತ ಇವನನ್ನು ತನ್ನ ಅದ್ವೈತ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೆಳೆಯುತ್ತಾನೆ.

ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಬಿಡಿಸಿ ಚರ್ಮಾಂಬರ ಉಡಿಸಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕೋಲು ,ಕಾಲಲ್ಲಿ ಕಂಸ, ‘ಹಂಡಿ’ ಎಂಬ ಮಣ್ಣಿನ  ಭಿಕ್ಷಾ
ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ನೀಡಿ ಅದ್ವೈತದ ನುಡಿ ಸಾರಲು ಬೀಳ್ಕೊ
ಡುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಮಹಮ್ಮದೀಯ ಆವತಾರ ಎಂದು ಕೊಡೇಕಲ್ಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟೊತ್ತಿಗಾಗಲೆ ಹೆಂಡತಿ ಕಾಶಮ್ಮ



 ನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಬಸವಣ್ಣ ಬಳ್ಳಿಗಾವೆಯ ಪಂಪವೆಣ್ಣಿಗೆ ಮಠದ ಸಿದ್ಧಯ್ಯ -ಚೆನ್ನಮ್ಮರ ಮಗಳು ನೀಲಮ್ಮ ( ಮಹಾದೇವಮ್ಮ ) ನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಬಾಳುತ್ತ, ಅದ್ವೈತ ನುಡಿ ಸಾರುತ್ತ, ಕಾಲಜ್ಞಾನ ಹೇಳು ತ್ತ , ಮಕ್ಕಳು ರಾಚಪ್ಪಯ್ಯ-ಸಂಗಪ್ಪಯ್ಯ ಗುಹೇಶ್ವರ ಸಹಿತ
ವಾಗಿ  ‘ಕಡೆಯ ಕಲ್ಯಾಣ’ವೆಂಬ ಕೊಡೇಕಲ್ಲಿಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಶಿಷ್ಯ-ಪ್ರಶಿಷ್ಯ ಸಮೂಹ-ಅನುಯಾಯಿ ವರ್ಗ ಬೆಳೆದು ಬಂದಿತು. ಅರಸು ಹನುಮನಾಯಕನ ಬೆಂಬಲವೂ ಇವರಿಗೆ ದೊರೆಯಿತು. 

ನುಡಿ ಸಾರುವದರೊಂದಿಗೆ ನುಡಿ ರಚನೆಯನ್ನು ಸಹ ಮಾಡಿ
ದ್ದಾರೆ.ಇವರ ಸಾಹಿತ್ಯವೆಲ್ಲ ‘ಅಮರಗನ್ನಡ’ ಎಂಬ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಲೋಕಪರ್ಯಟನ ಮಾಡಿದ ಬಸವನನ್ನು ವಿಜಾಪುರ ದೊರೆ ಯೂಸುಫ್ ಅಲಿ ಆದಿಲ್ ಶಹಾನ ಜನ ಬಂಧಿಸಿದ ಸಂಗತಿಗಳೊ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿವೆ.
ಬಿ.ಬಿ.ಬಾಗೇವಾಡಿ. ಬಿ.ಎ.೨
          ವಂಗಿ          ಬಿ.ಎ.೨

*****
...